Zerowy PIT dla seniorów to nowa ulga, która obowiązuje od 2022 r. Mogą z niej skorzystać wszystkie osoby w wieku emerytalnym. W tym celu nie wolno im jednak pobierać emerytury z ZUS ani jednocześnie pobierać emerytury i pracować. Muszą za to podlegać ubezpieczeniom społecznym.
Dzięki uldze seniorzy mogą skorzystać ze zwolnienia od opodatkowania przychodów do 85 528 zł w skali roku. Zerowy PIT dla emeryta obejmuje te osiągnięte z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia i opodatkowanej działalności gospodarczej. Z ulgi nie skorzysta natomiast osoba, która osiąga przychody z umowy o dzieło czy praw autorskich (z wyjątkiem tych uzyskiwanych w ramach umowy o pracę).
Czy PIT-0 zawsze się opłaci?
Emeryci będący na samozatrudnieniu powinni przeanalizować według której formy opodatkowania będzie dla nich korzystniej rozliczać się z działalności. Do wyboru mają skalę podatkową, podatek liniowy i ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Co prawda nie muszą opodatkować dochodów do wysokości 85 528 zł, ale prowadząc działalność muszą zapłacić składkę zdrowotną. Na skali podatkowej wynosi ona 9 proc., a na podatku liniowym 4,9 proc. dochodu (jednak nie mniej niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia). W przypadku ryczałtu składka zdrowotna uzależniona jest od osiąganego przychodu.
Jeśli przedsiębiorca, który jest emerytem, w trakcie roku osiągnie 85 tys. zł przychodu, cała ta kwota jest zwolniona z opodatkowania. Zdawałoby się, że nie ma znaczenia jaką formę opodatkowania wybierze. Jednak wybór ten jest kluczowy dla jego portfela ze względu na składkę zdrowotną. Do celów analizy przyjmijmy składkę emerytalną i rentową płaconą przez tego podatnika w wysokości 13 741,32 zł rocznie. W takim przypadku składka zdrowotna wraz ze składkami emerytalnymi i rentowymi w poszczególnych formach opodatkowania rocznie wyniesie:
- na skali podatkowej – 20 154,60 zł;
- przy podatku liniowym – 17 510,52 zł (minimalna składka zdrowotna na rok składkowy 2023);
- na ryczałcie (przy stawce 8,5 proc.) – 21 264,48 zł.
Jak widać, najkorzystniejszy dla przedsiębiorcy jest podatek liniowy. Wielu podatników mogłoby jednak dokonać błędnej oceny i uznać, że to skala będzie odpowiednia, z uwagi na 30 tys. zł kwoty wolnej od podatku oraz niską stawkę dla pierwszego progu podatkowego. Przedsiębiorca będący emerytem najniższą składkę zdrowotną zapłaci jednak na podatku liniowym. Różnica jest widoczna – to aż 2 644,08 zł w skali roku.
Co istotne, emeryci prowadzący działalność gospodarczą zwolnieni są z obowiązku opłacania składek ZUS, z wyjątkiem składki zdrowotnej. Jednak, aby skorzystać z ulgi dla seniorów, emeryt musi opłacać składki emerytalne i rentowe. W konsekwencji jest to dla niego dodatkowe obciążenie.
W przypadku przedsiębiorcy, który osiąga przychód 85 tys. zł rocznie, jeśli nie skorzysta z ulgi PIT-0, nie będzie miał obowiązku opłacania składek emerytalnych i rentowych oraz nie ma dodatkowych kosztów, zarobki będą już opodatkowane. Obciążenie składką zdrowotną i podatkiem wyniesie odpowiednio:
- na skali podatkowej – 14 250 zł;
- przy podatku liniowym – 19 524 zł;
- na ryczałcie (8,5 proc.) – 14 532 zł.
Bez zastosowania PIT-0 dla emeryta najkorzystniejszą formą opodatkowania jest więc skala podatkowa. Jednocześnie nieskorzystanie z ulgi będzie dla niego bardziej korzystne – zyska względem ulgi i zastosowania podatku liniowego aż 3 260,52 zł rocznie. Ostatecznie przy przychodach 85 tys. zł rocznie prowadzącemu działalność seniorowi nie opłaca się zawieszać emerytury i korzystać z ulgi. Bez stosowania ulgi w portfelu zostanie mu 70 750 zł, a z ulgą byłoby to 67 489,48 zł i dodatkowo nie mógłby otrzymywać emerytury.
Co będzie się opłacało emerytom osiągającym wyższe przychody, np. uzyskującym rocznie 180 tys. zł, bez kosztów i ze składkami ZUS? W takim przypadku kwota przychodu jest wyższa niż ulga PIT-0. Podatnik musi więc zapłacić podatek od nadwyżki ponad kwotę objętą ulgą. Obciążenie z tytułu podatku i składek ZUS zdrowotne wyniesie:
- na skali podatkowej – 34 792 zł;
- przy podatku liniowym – 35 679 zł;
- na ryczałcie (8,5 proc.) – 27 911 zł.
Przy takich przychodach, z dużym ZUS, bez kosztów oraz z zerowym PIT, najrozsądniejszym rozwiązaniem będzie ryczałt 8,5 proc. Bez zastosowania ulgi obciążenia wyniosą wtedy:
- na skali podatkowej – 46 200 zł
- przy podatku liniowym – 41 344 zł
- na ryczałcie (8,5 proc.) – 22 607 zł
Podsumowując, wielu podatników osiągających niższe przychody intuicyjnie uważa skalę podatkową, jako odpowiednią formę opodatkowania z ulgą PIT-0 dla seniora. Jednak w związku ze składką zdrowotną skala podatkowa nie jest w tym wypadku najbardziej opłacalna. Dodatkowo złudne jest to, że ulga PIT-0, a więc dość duża kwota wolna od podatku w wysokości 85 528 zł, to spora korzyść dla seniorów. W związku z obowiązkiem opłacania składek emerytalnych i rentowych jest wręcz odwrotnie – seniorom nie opłaca się zawieszać emerytury i prowadzić tylko działalności. Zawieszenie emerytury i opłacanie składki emerytalnej oraz rentowej może przynieść długoterminowe korzyści w postaci zwiększenia świadczenia. Jednak w mojej ocenie seniorzy wybiorą raczej większy zarobek z działalności i emeryturę.
Na koniec warto dodać, że można korzystać z ulgi PIT-0 w czasie zawieszenia emerytury. Oznacza to, że jeśli podatnik w którymś miesiącu w trakcie roku osiągnąłby wysoki przychód, warto rozważyć zawieszenie emerytury na miesiąc, opłacenie składek emerytalnych i rentowych za ten miesiąc i jednoczesne skorzystanie z nieopodatkowanej kwoty przychodu.
Piotr Juszczyk
Główny Doradca Podatkowy w firmie inFakt
